Ponad milion osób umiera przedwcześnie z powodu krótkiej ekspozycji na zanieczyszczone powietrze
6 marca 2024, 11:35Każdego roku ponad milion osób umiera z powodu krótkotrwałej – trwającej od godzin do dni – ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym PM 2.5. Takie sa wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców w Monash University. Dotychczas większość badań nad wpływem PM 2.5 na śmiertelność skupiała się na mieszkańcach miast i ich trwałej ekspozycji. Australijscy uczeni postanowili zbadać wpływ zanieczyszczeń krótkotrwałych i nie tylko na mieszkańców dużych miast
Odczytano kolejne wyrazy z dłoni z Irulegi. Coraz więcej wiemy o starożytnym amulecie
5 marca 2024, 11:52Gdy w 2021 roku archeolodzy znaleźli na północy Hiszpanii wykonaną z brązu dłoń, która 2000 lat wcześniej prawdopodobnie wisiała na drzwiach jednego z domostw, nie zdawali sobie sprawy, że mają w ręku sensacyjne znalezisko. Dopiero rok później, podczas konserwacji zabytku, okazało się, że widnieje na niej napis, który może pomóc w rozwiązaniu jednej z największych zagadek lingwistycznych Europy – pochodzenia języka baskijskiego
Słonie indyjskie chowają swoje zmarłe dzieci
4 marca 2024, 19:09Fakt, że zwierzęta przeżywają żałobę po swoich bliskich, partnerach czy członkach stada, nie jest niczym nowym. Najbardziej znanymi chyba przykładami wśród dzikich zwierząt są słonie, małpy czy krukowate. Przed kilku laty zaobserwowano orkę, która przez ponad 2 tygodnie nie rozstawała się ze swoim zmarłym dzieckiem. Teraz naukowcy donieśli, że słonie indyjskie... urządzają pogrzeby swoim dzieciom.
Znamy masę najcięższego układu podwójnego czarnych dziur
4 marca 2024, 10:12Dzięki archiwalnym danym z teleskopu Gemini North astronomom udało się określić masę najcięższej ze znanych par czarnych dziur. Połączenie się supermasywnych czarnych dziur (SMBH) to zjawisko przewidywane teoretycznie, ale nigdy nie zaobserwowane. Badania wspomnianych czarnych dziur – jedynej pary, którą udało się zobrazować tak dokładnie, że widać obie czarne dziury – pozwolą na opisanie, dlaczego do łączenia się SMBH dochodzi tak rzadko.
Złoty pierścień Merowingów wskazuje, że na południu Jutlandii mieszkał nieznany ród władców
26 lutego 2024, 12:52W miejscowości Emmerlev w południowo-zachodniej Jutlandii detektorysta odkrył rzadki złoty pierścień merowiński z ok. 500-600 r. Wykonano go z 22-karatowego złota, w którym osadzono granat. Od spodu widać 4 spirale. W miejscach mocowania szyny pierścienia znajdują się guzki w kształcie koniczyny. Takie pierścienie nosiła elita państwa rządzonego przez Merowingów, a to, zdaniem historyków, wskazuje, że na tym terenie mógł mieszkać nieznany dotychczas ród powiązany z władcami państwa Franków.
Złodzieje buldożerami niszczą starożytne stanowiska archeologiczne w Afganistanie
22 lutego 2024, 07:19W Afganistanie systematycznie niszczy się buldożerami dziesiątki stanowisk archeologicznych, donoszą naukowcy z University of Chicago. Zniszczenia dokonywane są, by ułatwić plądrowanie stanowisk. Amerykańscy naukowcy zauważyli na zdjęciach satelitarnych, że niszczone są m.in. stanowiska z końca epoki brązu i początku epoki żelaza. Niektóre z nich mają ponad 3000 lat. Wiele zniszczeń odnotowano w regionie Balkh, który w starożytności stanowił serce Baktrii.
Badania DNA ujawniły występowanie zespołu Downa w prehistorycznych społeczeństwach
21 lutego 2024, 12:34Członkowie międzynarodowego zespołu naukowego przeanalizowali dane DNA dotyczące dawno zmarłych niemal 10 000 osób, poszukując w nich śladów zespołu Downa. Choroba ta spowodowana jest obecnością dodatkowego chromosomu 21 (trisomia 21. chromosomu). Analizy wykonane przez naukowców z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka w Lipsku pozwoliły na zidentyfikowanie sześciorga dzieci z zespołem Downa. Pięcioro z nich zmarło ponad 2000 lat temu
Bliżej rozwiązania zagadki kosmicznych FRB. Magnetar może gwałtownie zmieniać prędkość
20 lutego 2024, 12:21Szybkie rozbłyski radiowe (FRB) to jedna z wielu tajemnic wszechświata, których nie potrafimy wyjaśnić. Trwają ułamki sekund i uwalniają tyle energii, ile Słońce produkuje w ciągu roku. Do niedawna wszystkie znane FRB pochodziły spoza naszej galaktyki. Dopiero w 2020 roku znaleziono pierwszy FRB wygenerowany w Drodze Mlecznej. Jego źródłem okazał się magnetar SGR 1935+2154. A 1,5 roku temu dwa urządzenia zarejestrowały kolejny FBR z tego magnetara. Jego analiza przyniosła wiele interesujących informacji, które przybliżają naukowców do rozwiązania zagadki szybkich rozbłysków radiowych.
Najbardziej żarłoczna z czarnych dziur utworzyła najjaśniejszy obiekt we wszechświecie
19 lutego 2024, 17:41Astronomowie z Chile, Francji i Australii zidentyfikowali najjaśniejszy kwazar, a jednocześnie najszybciej rosnącą czarną dziurę i najjaśniejszy znany obiekt we wszechświecie. Kwazary to galaktyki z niezwykle jasnym źródłem promieniowania w centrum. Znajduje się tam supermasywna czarna dziura, która pochłania olbrzymie ilości materii.
Pijak i Myśliwy – „polscy” sułtani Imperium Osmańskiego
19 lutego 2024, 10:04Państwo osmańskie powstało pod koniec XIII wieku, do Europy wkroczyło w drugiej połowie XIV wieku, a sto lat później zakończyło tysiącletnie dzieje Cesarstwa wschodniorzymskiego, znanego obecnie jako Cesarstwo Bizantyńskie. Ono zaś było kontynuatorem jeszcze starszego państwa, którego początki datujemy na rok 753 p.n.e. Imperium Osmańskie było państwem wielonarodowym, w którym rządził nie tylko żywioł turecki. Wielu sułtanów miało pochodzenie greckie, albańskie czy serbskie. Było wśród nich dwóch, których korzeni możemy szukać na terenie dawnej Rzeczypospolitej.
